Drentsche Aa Nieuwsbrief nr 60

24 mei was de internationale dag van het Nationaal Park met als thema 'next generation'. Landelijk schreef IVN i.s.m. Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP) een Tiny tales schrijfwedstrijd uit voor basisischolen. Alle Nederlandse Nationale Parken doen hier aan mee. Daarnaast lanceerden we de nieuwe Drentsche Aa 'reuzenspeurtocht' (zie bericht hieronder) en werd onze NP Drentsche Aa Junior Ranger Femke gefilmd voor RTV Drenthe. Zij vertelde waarom ze Junior Ranger is geworden en wat ze doet voor het Nationaal Park.

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/170390/Stilstaan-bij-de-Dag-van-het-Nationaal-Park-We-zijn-hier-allemaal-voor-de-natuur

In Nationaal Park Drentsche Aa kunnen kinderen sinds kort speuren naar reuzen. Deze spannende speurtocht loopt langs een hunebed, ‘heksenbomen’, grafheuvels en reuzenkuilen. Sommige sporen zijn al heel oud, meer dan duizend jaar! Wie lieten ze achter? De route is te downloaden via de de Nationaal Park website.

De boswachters van Staatsbosbeheer hebben voor de Dag van het Nationaal Park een leuk filmpje gemaakt waarin je allemaal leuke kinder-ontdekplekken kunt zien, zoals het Wolvenspoor, het Boomkroonpad en de fietsroute Steenmannetje op Fietse.

Na enige maanden stilte, als gevolg van corona, hebben de Nationaal Park Drentsche Aa Junior Rangers het programma weer opgepakt. Binnenkort krijgen ze een fotografie cursusdag in het Drentsche Aa gebied. Op 3 juli 'studeren' de 'aspirant JR' af en zijn dan officieel Nationaal Park Drentsche Aa Junior Ranger. Het geadopteerde bloemen/insectenveldje bij het JR thuishonk (naast het pand van Agrarische Natuur Drenthe in Rolde) ligt er mooi bij.

Er wordt een nieuwe Nationaal Park Drentsche Aa voorlichtingsfilm gemaakt. De film wordt gebruikt bij lezingen en cursussen etc. Eind mei was de eerste filmdag, o.a. met de Stroomdal schaapskudde in De Strubben - Kniphorstbosch. Met dank aan Coos en Julie Teunen voor het hoeden van de kudde inclusief heidekoeien. Er volgden nog twee filmdagen in juni met oa de orchideeënvelden, 't Gasselterveld, Boomkroonpad en gastheercafé de Amer. De film wordt binnenkort gemonteerd en is in augustus gereed.

Met hulp van hovenier TuinTom zijn vele Groningers inmiddels begonnen met 'omtuinen': door je tuin slim in te richten, houd je die makkelijk onkruidvrij zonder spuiterij. Met krabbers, schoffels, het betere handwerk en minder gif blijft de grond gezond. En met wat minder tegels en meer groen houd je het regenwater beter vast. Maar waarom natuurlijk tuinieren, oftewel: omtuinen? Wat er niet in komt, hoeft er ook niet uit. Voor de kwaliteit en kwantiteit van drinkwater zijn we direct afhankelijk van het milieu. Hoe schoner het water, hoe minder wij hoeven te zuiveren om het lekker, fris en betrouwbaar uit je kraan te laten komen. Wil je ook omtuinen? Kijk voor informatie en tips op de website van Waterbedrijf Groningen.

De Vlinderstichting heeft onderzoek gedaan naar dagvlinders en libellen in het Drentsche Aa-gebied. De Vlinderstichting kreeg dit verzoek in het kader van een brede analyse van veranderingen in vegetatie en fauna over de afgelopen 40 jaar in dit Natura 2000-gebied. Er is gekeken naar verspreidingsgegevens, verzameld door vrijwilligers van met name de vlinder- en libellenwerkgroepen in Drenthe.

Vlinders: vooral toename algemene soorten
Bij de vlinders namen ongeveer evenveel soorten toe als af. Helaas namen vooral de algemenere, stikstoftolerante soorten toe. De achteruitgang van soorten die voorkomen in heide en schraallanden is nog niet gestopt, ondanks herstelmaatregelen. Door de toegenomen verruiging hebben soorten van matig voedselrijke, bloemrijke graslanden niet geprofiteerd. De afname van het oranje zandoogje is daarvoor tekenend.

Libellen: landelijke trends
Bij de libellen, die over het geheel mobieler zijn dan vlinders, sluiten de trends sterker aan bij landelijk waargenomen ontwikkelingen. De afname bij libellen deed zich vooral voor bij soorten van vennen en uit koelere klimaatgebieden, zoals de venglazenmaker. De toename betrof met name soorten van stromend water, zoals weidebeekjuffer en de grote keizerlibel die van klimaatopwarming heeft geprofiteerd. Het hele rapport kun je hier downloaden.

In de Boswachterij Anloo, beter bekend als het Evertsbos, was in de Tweede Wereldoorlog een onderduikershol voor verzetsstrijders. Vanaf 2015 heeft de Vereniging Historisch Anloo er onderzoek naar gedaan via archeologie-, bronnen- en archiefonderzoek. In 2016 werd een oorlogsmonument toegevoegd aan het restant uit 1945. Inmiddels is het een drukbezochte plek geworden, onder andere doordat er veel belangstelling is om de plek te bezoeken vanuit scholen. Maar ook toevallige passanten vragen zich af waar het monument precies voor staat. Daarom heeft Staatsbosbeheer er nu een mooi informatiebord bij geplaatst. Het bord is in de nieuwe Staatsbosbeheer huisstijl en heeft een QR-code voor extra informatie op de website van de Vereniging Historisch Anloo.

De hoge zandkop (blauw op onderstaande kaart), tussen Oudemolen en Gasteren was decennialang grasland. Het werd elk jaar gemaaid en gehooid, waardoor het verschraalde. Dit jaar is er een akker van gemaakt en is het ingezaaid met graan, zoals je vroeger veel zag in Drenthe. Vaak kleurde het blauw of rood van “onkruiden” als klaproos en korenbloem. Dit onkruid gaan we niet bestrijden. Dat is goed nieuws voor planten én dieren: er zullen daardoor meer insecten leven wat weer goed is voor veel (akker-)vogels.

De laatste tijd is een nieuw pad ontstaan, doordat mensen langs de beek liepen. Om schade aan de akker te voorkomen en de rust in het beekdal te bewaren, is het niet meer toegestaan langs de beek en door de akker te wandelen, behalve op de hieronder in rood aangegeven paden. Het kan zijn dat paden tijdelijk zijn afgesloten, omdat ze heel erg drassig zijn. Er staat dan een omleidingsroute aangegeven.

Meer informatie: boswachter Kees van Son: k.son@staatsbosbeheer.nl

De projectpagina op www.drentscheaa.nl - is vernieuwd. Je vindt hier informatie over onder andere de herstelwerkzaamheden aan het prachtige beekdalsysteem de Drentsche Aa. Deze werkzaamheden worden per deelgebied opgepakt, in verschillende fases. De pagina’s blijven daarom de komende maanden in ontwikkeling. Op de vernieuwde pagina Projecten Programma Natuurlijk Platteland staat een interactieve kaart, waarop alle deelgebieden zijn aangegeven. Zo kan je makkelijk naar de verschillende deelgebieden navigeren.

De Drentsche Aa is één van de best bewaarde beekdallandschappen van Noordwest-Europa. Het Programma Natuurlijk Platteland besteedt aandacht aan het versterken van de biodiversiteit en het terugbrengen van een natuurlijke waterhuishouding in het landschap. Verschillende delen van de Drentsche Aa worden opnieuw ingericht. Roodzanden is één van die gebieden.

Eind april startte Prolander, samen met omwonenden en grondeigenaren, met het opstellen van een inrichtingsplan. Al schetsend verkenden groepjes wat de wensen, mogelijkheden en belemmeringen zijn voor het gebied tussen de bossen van Zeegse en het beekdal van de Drentsche Aa. De belangrijkste opgave is de invulling van nieuwe natuur. Begin juni maakt dezelfde groep van alle ideeën een samenhangende kaart. Er komt vervolgens een schetsboek met de resultaten van de werkbijeenkomsten. Deze is naar verwachting in juli in te zien.

Akkerbouwers en loonwerkers in het stroomgebied van de Drentsche Aa kunnen via het project ‘aanpak erfemissie’ aan de slag met het verminderen én voorkomen hiervan. Er is nog plek voor enkele deelnemers. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden via ygooijer@clm.nl of via 0345-470719.

Gratis advies en begeleiding
In het project krijgen akkerbouwers en loonwerkers gratis advies en begeleiding bij het treffen van maatregelen om erfafspoeling te verminderen. Hierbij wordt rekening gehouden met de huidige en toekomstige wetgeving. Vertegenwoordigers van het waterschap en de RUD kijken mee bij het maken van de plannen en toetsen of deze aan de regelgeving voldoen. Begeleiding in het project wordt gedaan vanuit het Uitvoeringsprogramma Oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa.

Subsidie voor maatregelen zoals wasplaats
Deelnemers kunnen subsidie ontvangen vanuit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer voor getroffen maatregelen om erfafspoeling te verminderen. Voorbeelden van maatregelen zijn onder andere het aanleggen van een vul- en wasplaats met zuiveringssysteem op het erf en het overkappen hiervan. Per bedrijf wordt 40% van de kosten vergoed, met een maximum van €14.000. Bij samenwerking is er de mogelijkheid om de subsidie te stapelen.

Vanuit de Europese Unie, Natura2000 en de wet natuurbescherming ligt de opgave het landschap van de Drentsche Aa te versterken en herstellen. De biodiversiteit in het gebied en de belevingswaarde voor bewoners en bezoekers kan hierdoor verder toenemen. Ook wordt het gebied zo beter opgewassen tegen de verwachte klimaatverandering. Elk deelgebied is uniek en vraagt om een passende en natuurlijke inrichting. Per deelgebied wordt de komende tijd onderzocht welke natuurdoelen gerealiseerd kunnen worden. Verschillende partijen werken aan de plannen. Het streven is dat in 2027 alle deelgebieden ingericht zijn. De provincie Drenthe heeft het programma Natuurlijk Platteland in de portefeuille. Hier staan de ambities voor natuur en water per deelgebied in beschreven. Voor info: drentscheaa@prolander.nl

We laten het Witterdiep weer meanderen, zodat we meer water kunnen bergen én de waterkwaliteit en het waterleven kan verbeteren. Het Witterdiep is in de vorige eeuw rechtgetrokken om het water snel af te kunnen voeren. Door de klimaatontwikkelingen moeten we het water nu juist langer vasthouden. Daarom maken we in de beekdalen ruimte voor water door beken weer te laten kronkelen. Dit is ook beter voor de waterkwaliteit, het waterleven verbetert.

Verderop richting Assen is de beek al hersteld. De nieuwe inrichting van het Witterdiep sluit hier straks op aan. Met belanghebbenden is een plan uitgewerkt dat momenteel wordt uitgevoerd. Er wordt vijf kilometer van de beek hersteld. Dit zorgt voor 40.000 m³ extra waterberging. Het Witterdiep ligt deels op Defensieterrein en het project is een samenwerking van het Rijksvastgoedbedrijf, gemeente Assen en waterschap Hunze en Aa’s. Aannemer Avitec voert de werkzaamheden uit. Voor het einde van dit jaar is het afgerond. Meer informatie.

Nationaal Park Drentsche Aa geeft de komende jaren een impuls aan duurzaam toerisme: het versterken van toerisme op een manier die ecologisch houdbaar, sociaal aanvaardbaar en economisch vitaal is. Er zijn plannen gemaakt en een begeleidingsgroep ingesteld met vertegenwoordigers van de belangrijkste gebiedspartijen.

Nieuwe voorzitter
Voor Nationaal Park Drentsche Aa wordt Ellen Baas voorzitter van de nieuwe begeleidingsgroep. Baas is werkzaam voor adviesbureau Sweco en was de afgelopen jaren onder andere actief als procesmanager in projecten voor (toeristische) gebiedsontwikkeling.

Nationale Parken nieuwe stijl
De projecten voor duurzaam toerisme maken onderdeel uit van het toewerken naar ‘Nationale Parken nieuwe stijl’. Dit zijn grote parken met bijzondere ecosystemen, cultuurhistorische waarden, een sterke gebiedsidentiteit en een hoge beleefbaarheid. Ook de Drentse Nationale Parken werken toe naar parken ‘nieuwe stijl’ en hebben hiervoor subsidiebijdragen gekregen (zie atrikel hierboven), waaruit onder andere deze projecten voor duurzaam toerisme worden bekostigd.

Meer informatie over de projecten voor duurzaam toerisme vind je op de site van Recreatieschap Drenthe.

Waterbedrijf Groningen heeft een das mogen verwelkomen in een van haar waterwingebieden in de grensstreek Groningen/Drenthe. En dat is best bijzonder, want dat de das zich heeft gevestigd in de omgeving De Punt is een teken van hoge natuurwaarden en weinig verstoring. Het gebied is onderdeel van het beekstelsel Drentsche Aa en het noordelijkste punt van NP Drentsche Aa.

Dassen houden van rust en zijn schuw
De das is vastgelegd op een wildcamera die bij de ingang van de burcht was opgehangen. In dit filmpje zie je de eerste beelden (medio mei 2021). Om de dieren rust te gunnen, blijft de exacte locatie geheim. Hoewel je natuurlijk graag een keer een das tegenkomt, gebeurt dat zelden. Ze zijn schuw en leven vooral ’s nachts. Als echte scharrelaar leeft de das in allerlei soorten landschappen, zolang er maar voedsel, beschutting en een rustplek is. Hun burcht bouwen ze graag hoog en droog, dicht bij vochtige voedselrijke plaatsen, waar ze makkelijk kunnen graven. Hun leefomgeving bestaat meestal uit kleinschalige akkers, weilanden, bosjes, beekdalen, houtwallen, boomgaarden, heggen en beek- en rivierdalen. Als daarin weinig verstoring is, heeft de das het naar zijn zin.

Liever zand dan klei
In heel Groningen zijn er zo’n 35 tot 40 plekken bekend waar dassen leven, met in totaal zo’n zestig dieren. Van een hol met een enkele das tot burchten met wel dertien dieren. Concentraties zitten in het Westerkwartier, rond het Zuidlaardermeer, in het Oldambt en in Westerwolde. Verder biedt Groningen, in tegenstelling tot Drenthe waar wel 500 burchten bekend zijn, weinig geschikte leefgebieden. Dassen houden namelijk meer van zandgronden dan van klei.

De stengelloze sleutelbloem is een zeer zeldzame plant geworden, die nog maar op een paar plekken rond de Drentsche Aa voorkomt. De bloem groeit laag bij de grond, heeft een fraaie zachtgele kleur met een donkergeel hart en een diepgroen blad. Hij groeit op grazige plaatsen, langs houtwallen en greppelkanten van beekjes. De plant houdt dus van het ‘oude’ landschap, dat langzamerhand steeds schaarser is geworden. Een groep vrijwilligers, beheerders en wetenschappers doet uit liefde voor de typische Drentse bloem een ultieme poging een levensvatbare populatie te creëren.

https://www.provincie.drenthe.nl/onderwerpen/natuur-milieu/natuur/natuur-ontwikkeling/gebieden-projecten/drentsche-aa/nieuws-drentsche-aa/stengelloze/

Nationaal Park Drentsche Aa heeft een prachtige Natuurwijzer uitgebracht. De natuurwijzer helpt je om de meest voorkomende planten, dieren en paddenstoelen in het Drentsche Aa gebied te herkennen. In de uitklapkaart staan meer dan 150 illustraties van vogels, insecten, planten, paddenstoelen en zoogdieren. Op de site van NP Drentsche Aa kun je de kaart zien en staan ook de verkooppunten vermeld.